Świetny temat. :] Gratuluję Ci chęci. Już teraz jest bardzo przydatny, a jestem przekonany, że znajdą się chętni do pomocy w jego rozwijaniu. Oto kilka rzeczy z mojej strony, które przyszły mi do głowy po przeczytaniu tego, co napisałeś:
Edycja
Audio
Broadcast
Efekt dźwięku dostępny między innymi w Adobe Audition (Efekty -> Multiband Compressor -> Broadcast). Przy jego użyciu możemy "ocieplić" głos, czyniąc go bardziej radiowym/podcast'owym. Efektu tego sugeruję używać jedynie kiedy jesteśmy w stanie odszumić nasze nagranie bez większej straty jakości głosu.
Próbka dźwięku z wyłączonym efektem Broadcast: LINK
Próbka dźwięku z włączonym efektem Broadcast: LINK
Normalizacja
Normalizacja jest procesem normowania poziomów dźwięków w naszym nagraniu. Stosując ten efekt możemy zamaskować momenty w których zbliżyliśmy się bądź też odsunęliśmy od mikrofonu. Stosując normalizację na tym samym poziomie (w moim przypadku 90%) możemy sprawić, że nasze nagrania z różnych sesji nie będą się specjalnie między sobą różnić w zakresie audio.
I'm the root of all that's evil, yeah, but you can call me cookie.
Świetnie, dodam niedługo ;] Przypomniałeś mi także, by wyraźnie napisać, że reverb należy dodawać przed normalizacją, gdyż potrafi delikatnie zwiększyć głośność.
Aha, próby dźwiękowe może lepiej na soundcloud rzucać - nie będzie trzeba ściągać, by odsłuchać w bezstratnej jakości ;] Pozwolisz, to te sample rzucę tam.
(29-06-2011 09:51 )CTSG Wrote: Gratuluję Ci chęci.
Heh, kto mnie zna prywatnie ten wie, dlaczego się w tym momencie uśmiecham ;D
Świetna robota! (czuję, że w tym temacie przymiotnik "świetny" będzie nadużywany :P)
Jestem mniej więcej w połowie artykułu i już dowiedziałem się paru ciekawych rzeczy, które na pewno pomogą w tworzeniu LP. Często miałem sam problemy z różnymi sprawami i pisałem do innych zagrajmerów, ale teraz będzie to już raczej zbędne. Temat będę czytał na bierząco. W przyszłości mogę też podsunąć parę spraw, które mógłbyś tutaj poruszyć. Niestety moje filmy stoją jeszcze na niskiej jakości i sam doświadczenia za dużego nie mam, więc raczej moja pomoc zakończy się na podsuwaniu pomysłów. Na szczęście dzięki temu tematowi jakość będzie się poprawiać ;)
Btw.
Muszę przyznać, że ten topic jest dużo przydatniejszy niż spis "grzechów".
Do porównań jakości dźwięku dodałem nagrane przez siebie: Zalman ZM-MIC1, Creative HS-800 oraz Rode Podcaster. Dzięki uprzejmości CTSG mamy także Samson G-Track ;] Całość jest tutaj.
Jeśli ktoś ma jakiś mikrofon nie występujący już w owym spisie - proszę o rzucenie np. na soundcloud.com testu jakości na wzór obecnych - pro publico bono ;]
Jeszcze pewnie coś dzisiaj rozwinę w samym Kompendium - o tym już będę pisał w changelogu.
Jest CSS - jest ładny wygląd ;] Początek zabawy, ale dzięki obecnym już zdobyczom o wiele mniej muszę pisać - samo się formatuje.
Dodałem spis treści - na razie bez możliwości klikania i przeskakiwania do artykułu.
Podczas robienia spisu treści, gdy skopiowałem całość i usuwałem content, by nie pisać samemu, okazało się, że w jednym z uaktualnień testowych przekroczyłem limit znaków (65k). Obecnie jest 50k znaków, ale spuchnie jeszcze znacznie.
Hm, najprawdopodobniej w pierwszym poście zostawię jedynie wstępniak, spis treści z odnośnikami i informacje o autorach oraz edytach - resztę poprzenoszę do nowych postów, podział zrobię po poziomie 1. Jeśli któryś z rozdziałów spuchnie zbytnio - zrobię podział po podrozdziałach ;] Zrobi się informatyczne drzewko.
Wydajność
Zwróćmy uwagę, że widzowie czerpią radość z 2 rzeczy: audio i video. Warto, aby były jak najwyższej jakości.
Grafika
Dobrze, aby było przynajmniej 3/4 ustawień graficznych i możliwie w ogóle się nie cięło. Jeśli nie jesteś w stanie spełnić owych wymagań - lepiej się nie brać za taką grę.
Audio
Koniecznie 100% jakości dźwięku - niekoniecznie ilości głosów miksowanych, ale jakość na max.
ATI vs. NVIDIA
Zupełnie nie chodzi o wydajność - raz lepsza jest jedna firma, raz druga. Tak samo o opłacalność. Chodzi o sterowniki. Od razu można powiedzieć - na Nvidii można bardziej polegać. Zarówno historycznie jak i teraz. O co dokładnie chodzi? O wspieranie konkretnych gier. O wiele częściej są problemy w konkretnych grach ze sterownikami ATI. Kiedyś było wręcz tak, że jedna gra w pełni działała na konkretnej wersji, a żeby zagrać w inną, trzeba było instalować starsze sterowniki. Obecnie jest znacznie lepiej, ale często spotyka się problemy łatwe do naprawienia przy Nvidii, a ciężkie bądź niemożliwe przy ATI.
Headset vs. oddzielny mic + słuchawki
Obydwie opcje mają swoje wady i zalety. W skrócie: przy headsetach masz w stałej pozycji mic i możesz dowolnie poruszać głową - głośność będzie taka sama (ma to wadę - gdy chcemy np. kichnąć, nie można się odsunąć). Z kolei w wolno stojących mikrofonach mamy zazwyczaj znacznie lepszą jakość (dotyczy to głównie mikrofonów ze średnich/wyższych półek).
Aha - granie na głośnikach absolutnie odpada - będzie to mniej lub bardziej słychać i może bardzo pogorszyć jakość, jeśli miks gra+głos nie będzie idealny.
USB vs. wejście karty dźwiękowej
Jeśli nasz headset/mikrofon łączy się z kartą dźwiękową, to analogowy sygnał będzie miał zakłócenia z wnętrza komputera. W skrajnych przypadkach (zazwyczaj przy zintegrowanych kartach dźwiękowych) słychać dźwięki poruszania myszy, pracy dysku itd. Gdy mamy sprzęt na USB, całe przetwarzanie dzieje się w nim samym, a przez USB idzie sygnał już bez zakłóceń.
Dynamiczny vs. pojemnościowy
Pojemnościowy ma przeciętnie większy zasięg nagrywanych częstotliwości - jednakże prawie żaden głos tego nie wykorzysta. Dynamiczne są często skrojone "na miarę" do normalnych częstotliwości głosu. Jeśli chcesz nagrywać tylko głos - weź dobry dynamiczny. Jeśli chcesz nagrywać także instrumenty itp. - pojemnościowy.
Pojemnościowe potrzebują prądu do pracy - jest podawany przez zwykłe wejście analogowe (najczęściej wtyczka 3.5mm jack, mini-jack), podłączane do zwykłych kart dźwiękowych PC. Nazywa się to moc "fantomowa". Dynamiczne do pracy potrzebują siły głosu - dlatego trzymasz je blisko ust, za to po odsunięciu się gwałtownie tracą moc - świetne, niweluje głosy otoczenia. Dynamicznym nie wolno podawać prądu - większość nie ma bezpieczników i można spalić. Jeśli nie jest na USB, to konieczny jest przedwzmacniacz (preamp).
Niepożądane dźwięki
Niwelowanie/usuwanie.
Wybuchowe głoski
Ogólnie - szybko poruszające się powietrze. Tworzy pierdzenie, czy wręcz tornado w głośnikach. Powstaje przez np. tytularne wybuchowe głoski ("p", "b", itd.), oddychanie (gdy trafia w mikrofon), śmiech, etc.
W usuwaniu pomaga:
[spoiler='Rozwiązania problemu']
Pop filtr
Znany także pod nazwą pop killer. Jest to przenikliwa tkanina umieszczana pomiędzy mikrofonem a źródłem dźwięku. Wygląda np. tak. Jej zadaniem jest hamowanie gwałtownych fal powietrza, jednocześnie przepuszczając sam dźwięk.
Występuje także w wersji metalowej - jest bardziej trwała, lecz mniej efektywna.
Dostępne są modele z podwójną warstwą (a nawet z większą ilością) - zależnie od potrzeb.
Okazuje się, że prowizoryczne pop filtry zrobione z pończoch nałożonych na obręcz także doskonale zdają egzamin. Jak dobrać obręcz i na czym ją zamontować? Złote rączki z elektroda.pl zawsze znajdą rozwiązanie.
Mowa niebezpośrednia
Czyli ustawienie mikrofonu w takim miejscu, by fale powietrza go mijały. Może wtedy brzmieć inaczej - od mikrofonu zależy, jak bardzo zmieni się charakterystyka głosu.
Można także w takiej odległości ustawić, by prawie nigdy nie uderzały silne fale powietrza, ale w niektórych, mniej czułych mikrofonach może cichy głos bardzo mieszać się z szumem, wpływając negatywnie na jakość nawet odszumionego dźwięku. Dlatego trzeba czułego mikrofonu, w którym mowa w takim ustawieniu będzie znacznie głośniejsza niż szum.
Źródło
Wibrujący komputer, stukanie na niektórych klawiaturach (szczególnie w laptopach), etc.
Usuwanie problemu
Shock mount. Jest to gniazdo pomiędzy mikrofonem a statywem. Środkowe obręcze trzymają się zewnętrznych elastycznymi linkami, które tłumią drgania. Przykładowy shock mount.
Istnieją prowizoryczne rozwiązania - można pobawić się w McGyver'a.
[/spoiler]
Zwykłe dźwięki otoczenia
Przebijająca się gra
(podczas nagrywania głosu oddzielnie)
Raczej przeszkadza - jeśli jest głośne przebicie, na pewno wpłynie niekorzystnie na jakość końcowego miksu. Z kolei przebicie ledwo zauważalne ma zaskakującą zaletę - może służyć do synchronizacji dźwięku gry i głosu.
[spoiler='Rozwiązania problemu']
Głośniki/headsety z otwartą muszlą
Nie oczekiwałbym niczego innego. Należy znacznie ściszyć, bądź wziąć inny sprzęt do słuchania.
Headsety
Najczęściej oznaka zbyt cienkiej izolacji kabla, po którym idą oba sygnały.
Dotyczy (co najmniej): Creative HS-800, Razer Carcharias
Słuchawki zamknięte i oddzielny mikrofon
Może pojawić się, gdy mikrofon jest czuły, a słuchawki są na tyle głośno, by dźwięk wydobywał się na zewnątrz.
Słuchawki douszne
Jeśli u kogoś przy odsłuchu jedynie z takich słuchawek pojawia się powyższy problem, proszę się ze mną skontaktować - chętnie pomogę zdiagnozować przyczynę.
[/spoiler]
Headsety Porównania.
[spoiler='Znacznie więcej o headsetach']
Warte uwagi
Creative HS-800
Creative HS-1000
Ponoć to samo co HS-800, ale z kartą dźwiękową na kablu i wejściem USB. Jeśli jakość dźwięku nagrywanego jest ta sama co w młodszym bracie, to jest lepszym wyborem - gdyż USB eliminuje możliwość powstawania nieregularnego szumu pracującego komputera. Nie było tutaj testu, więc pozostaje to pytaniem otwartym.
Ustawienie mikrofonu
Celem jest, aby wybuchowe głoski typu "p" nie powodowały paskudnych dźwięków, tak samo śmiech i podniesiony głos. Jednocześnie mikrofon musi być na tyle blisko, by wyraźnie było słychać, w odróżnieniu od szumu, czy dźwięków otoczenia. Optymalnym miejscem jest kilka cm obok nosa, ponad poziomem dziurek, przy policzku, a wlot mikrofonu skierowany w dół (jeśli jest takowy po konkretnej stronie). Należy uważać, by przy gestykulacji twarzy, szczególnie uśmiechaniu, nie dotykać mikrofonu - trzeba umieścić w stosownej odległości.
Niestety nie w każdym headsecie można tak ustawić - trzeba eksperymentować z nastawieniem na powyższe wytyczne (minimalizacja wybuchowości i optymalizacja głośności).
[/spoiler]
Oddzielne mikrofony Porównania.
[spoiler='Znacznie więcej o oddzielnych mikrofonach']
Warte uwagi
Low-end
Logitech USB Desktop Microphone
Mid-end
MXL 990
Samson G-Track
Hi-end
Rode Podcaster
Ustawienie mikrofonu
Statywy
[/spoiler]
Oprogramowanie
System
Windows XP vs. Windows Vista i 7
W nowszych Windowsach (Vista i 7) wersje DirectX starsze od 10 są jedynie emulowane. Sprawia to, że mamy delikatnie wolniejsze gry. To jednak nie jest wielkim problemem - znacznie gorzej jest z grami, które mają już wiele lat. Może okazać się, że nagrywanie, bądź w ogóle gra, jest niemożliwa, np. przez niewykrywanie przyspieszenia graficznego. Tak więc do niektórych gier może okazać się niezbędne posiadanie Windows XP bądź starszego (znacznie rzadziej). Tak samo dla gier DOS'owych potrzebne jest specyficzne środowisko.
Nagrywanie gry
W emulatorze/grze vs. zewnętrzny program
Niektóre emulatory/gry umożliwiają nagrywanie gier bezpośrednio w nich. Zazwyczaj będzie to bardzo szybko działało. Wadą jest, że nagrywając oddzielnie dźwięk może pojawić się desynchronizacja - jest tak w wypadku nie działania gry w czasie rzeczywistym, czyli nie uwzględniania czasu renderowania następnej klatki. Dlatego więc trzeba bardzo dobrze przetestować, czy spowolnienia animacji pokazują się na filmach - jeśli nie, pozostaje jedynie dogrywanie komentarza po nagraniu gry...
Uniwersalne ustawienia
Framerate (FPS)
30fps - sensowne optimum. Co prawda oko widzi około 25fps, jednakże mamy ten mały zapas, by nie balansować na samej krawędzi. Większe ustawienia zwiększają odpowiednio (np. 60fps - dwukrotnie) objętość filmu na dysku, mogą spowolnić także grę. Zwiększenie jest użyteczne dla spowolnień (raczej rzadko używana rzecz). Jeśli nagrywamy programem, który najczęściej zmienia ilość klatek w grze do ilości klatek w filmie (np. Fraps) - niektóre gry mogą chodzić zauważalnie lepiej przy wyższych wartościach fps (np. na silniku Quake III Arena, gdzie konkretna ilość klatek daje zauważalne przyspieszenie poruszania się).
Full-size vs. Half-size
Fraps
Camtasia
HyperCam
WeGame
GameCam
Nagrywanie głosu
Głos z grą vs. głos nagrywany oddzielnie
Jeśli nagrywasz jednocześnie w tym samym programie (np. Fraps) głos oraz grę (a więc nie masz oddzielnego "tracku" z komentarzem), to przed sesją musisz świetnie ustawić głośności zarówno mikrofonu, jak i gry - po nagraniu jest już za późno. Ma to zaletę taką, że robisz to raz na początku serii i później nie musisz kompletnie o tym myśleć. Wada jest taka, że nie daje Ci taka metoda żadnej możliwości manipulacji ścieżką komentarza - nie możesz sensownie odszumić, dobrać później poziomu głośności, etc.
Gdy nagrywasz oddzielnie komentarz, możesz zarówno wykonywać różne przydatne operacje na nim, jak i dobrać głośność w edytorze - wtedy można zajrzeć np. do najgorętszych momentów walki i tam dobrać. Co więcej, umożliwia to technikę "Auto Duck" - eliminującą problem dobierania głośności (szczegóły w: "Edycja>Audio>Auto Duck"). Wadę ma to taką, że trzeba synchronizować ręcznie grę i komentarz.
Głos z grą
Jak ustawić dane programy, by w locie miksowały także mikrofon.
Fraps
Camtasia
Głos oddzielnie
Głównym celem tutaj jest znalezienie programu, zajmującego minimum zasobów komputera (procesor, RAM) podczas nagrywania. Poniżej jest lista programów, które zajmują znikome zasoby, nagrywając bezstratnie (co tutaj idzie ze sobą w parze).
Procesor, na którym poniższe były testowane: Core2Duo E7200@3.5Ghz
Audacity
Dobre, darmowe. Włączasz i naciskasz duży przycisk nagrywania. Podczas nagrywania zajmuje 0-2% procesora (większość czasu 0%) i 17MB RAMu.
Posiada dosyć sporą ilość efektów, a także jako jedyny z testowanych programów posiada Auto Duck (Edycja>Audio>Auto Duck).
Warto mieć także alternatywę dla tego programu (mi, na ten przykład, szalał Gorky 17 po kilku minutach nagrywania, gdy miałem Audacity w tle włączony).
Adobe Soundbooth
O wiele bardziej rozbudowane niż Audacity, tak samo delikatnie bardziej skomplikowane, lecz najczęściej używane ficzery są na samym wierzchu. Jest to soft płatny. Podczas działania zajmuje 2% procesora z małą wariancją oraz ~140MB pamięci.
Sound Forge Pro
Rozbudowane, płatne, nadaje się do nagrywania i edycji. Podczas nagrywania zajmuje 2-5% procesora, wariancja spora (skacze w tym zakresie cały czas, czasem przekroczy ten zakres w którąś stronę), oraz 87MB RAMu.
Nagrywanie ze stoperem vs. nagrywanie sesjami
Przez limit 15min. oraz narzucone niekoniecznie dobre schematy ("na początku i końcu absolutnie każdego filmu i parta muszę się odpowiednio witać i żegnać") wielu prowadzących nagrywa ze stoperami - by wiedzieć, kiedy mija owe 15min. Ma to praktycznie same wady w stosunku do nagrywania sesjami. Jakie? Musisz za każdym razem włączyć stoper (proszę, jeśli musisz to robić - nie informuj o tym widzów na początku filmu...).
Czasem też używanie stopera jest powiązane z małą powierzchnią na dysku na nagranie - ten problem trzeba jak najszybciej wyeliminować, zapewnić sobie dysk, mogący pomieścić tyle materiału, by nie było potrzeby odmierzania czasu.
Miejsce na dysku
Jedną z koniecznych rzeczy do swobodnego nagrywania jest wyczucie, ile materiału jest w stanie udźwignąć Twój dysk. Należy to wyliczyć - zobaczyć, ile minut przeciętnie jest w każdym 4GB parcie - w przypadku Frapsa, w innym przypadku należy podzielić ilość zajmowanego miejsca przez ilość minut w materiale. Dzięki temu wiesz, ile godzin jesteś w stanie zmieścić - potem wystarczy sprawdzić, ile jeszcze jest wolnego, by szybko obliczyć ile czasu możesz nagrywać.
Głos
Clean Up!
Przed nagrywaniem należy przeczyścić gardło, np. przepłukując je. Próby jego przeczyszczenia już podczas nagrywania brzmią strasznie. Tak samo zwróć uwagę, by nie spożywać w czasie nagrywania czegokolwiek, co ponownie zmusi do wyczyszczenia gardła. Gdy koniecznie chcesz coś takiego zjeść/wypić - lepiej zrobić przerwę na jedzenie/picie i ponownie przeczyścić przed kontynuacją.
Rozgrzewka
Rozruszanie mięśni szczęki i nie tylko. Niektórzy praktykują rozgrzewkę niemą - której lepiej nie pokazywać innym (przez wzgląd na stopień zaawansowania tworzonych min), ja polecam dwa inne sposoby. Pierwszy - po prostu pogadać sobie przed nagrywaniem, czy to z kimś (średnio skuteczne), czy do siebie, czy nawet przeczytać fragment powieści, szczególnie z żywymi dialogami. Drugi - językołamacze (np. "przed użyciem należy ..."), starać się jak najszybciej, ale nie za szybko. Jak zaczynasz się mylić - lekko zwolnij do momentu 100% poprawności i wtedy powoli przyśpieszaj.
"yyy"
Ciągłe wstawki tego typu bardzo męczą słuchaczy. Tutaj ważna jest dyscyplina i praktyka. Wiedz, że moment ciszy jest o wiele lepszy, niż "yyy...". Jeśli coś odwróciło Twoją uwagę lub nie możesz znaleźć słowa - nie zatykaj byle czym.
Pomaga uświadomienie sobie, że to nie jest rozmowa - nikt Ci się nie wetnie w zdanie. Nie dotyczy oczywiście nagrywania grupowego - przy nim pomaga poniższe.
Jeśli często nie możesz znaleźć słowa - ułóż zdanie w głowie zanim zaczniesz mówić. Konkretniej - sprawdź w głowie, czy masz "gotowe" wszystkie słowa, jakie są Ci potrzebne. Praktyka uczyni, że z czasem będziesz mógł coraz to większym ciągiem nawijać (przy okazji coraz szybciej sprawdzać na bieżąco dalszy tekst w głowie).
Emocje
Przekleństwa
Rażące nadużywanie świadczy o niskim poziomie kultury. Po prostu.
Generalnie przeklinania powinna toczyć się zasada kontrastu - w grach, gdzie klimat w ogóle nie pasuje do przekleństw bądź są skierowane dla młodszych (PEGI Twoim przyjacielem), powinno się ograniczać "plugawe słownictwo". Z kolei w grach, gdzie sami bohaterowie sypią przekleństwami, kwieciste słownictwo komentatora nie będzie kontrastowało. Tak, tak - z drugiej strony przesadna grzeczność w takich grach będzie kontrastowała, lecz kontrast w tą stronę nie jest tak rażący - odpowiednio zrobiony może być wręcz zabawny i stać się główną zaletą serii.
Gra
Poziomy audio
Głos z grą
Głos oddzielnie
Pierwsze nagranie
Testowanie wydajności
Tutoriale
"Na ślepo" - czy warto?
Nagrywanie "na ślepo" jest świetne - tylko nie każda gra się do tego nadaje. Testując początek gry i tutoriale możesz już wyrobić sobie całkiem wiarygodną opinię, czy będzie się gra nadawała. Co o tym decyduje?
Intuicyjność
Wiesz, gdzie iść, co naciskać, szybko rozpracowujesz kolejne tajniki gry - widać, że umiesz grać w takie gry. Nie ma nic gorszego, niż patrzenie jak ktoś błądzi, bądź zupełnie źle gra (np. w strategiach, szczególnie ekonomicznych, gdzie trzeba dużo wiedzy).
Klawiszologia
Bardzo ważne jest zaznajomienie się ze sterowaniem przed zaczęciem nagrywania. Ideałem jest nie wchodzenie do opcji podczas nagrywania w ogóle. Jeśli musisz - wytnij/przyśpiesz to. Czasem nie da się uniknąć zabawy z klawiszami, szczególnie jak np. w środku gry po raz pierwszy pojawia się pojazd, a gra nie jest na tyle user-friendly, by wyświetlić klawiszologię na ekranie.
Poziomy audio
Kolejne nagranie
Poziom wyjścia audio
Sprawdź, czy masz dobrze ustawioną głośność w słuchawkach (głośniki się nie nadają do nagrywania). Techniki są różne - możesz albo zapamiętać ustawienia (na ile % masz ustawione w Windowsie, ustawiając na max same urządzenia), czy odsave'ować fragment gry, w którym jest głośno. Zwróć uwagę, że najczęściej zbyt cicho jest lepsze, niż zbyt głośno - lepiej gorzej słyszeć wrogów (nie dotyczy wszystkich gier), niż przestawać momentami sam siebie słyszeć.
